ETRÜSKLERİN KÖKLERİ NEREYE UZANIYOR? -1

ETRÜSKLERİN KÖKLERİ NEREYE UZANIYOR? -1

Etrüskler, İtalya'nın Etruria bölgesinde yaşamış ve MÖ 6.yüzyıla dek varlığını göstermiş bir halktır. Antik Romalılar tarafından Etrusci veya Tusci adlarıyla tanımlanmışlardır. Yerleşim yerleri İtalya’daki bugünkü Tiber ile Arno nehirleri arasıdır. Etrüskler hakkında günümüzde pek çok bilinmeyen olmakla birlikte üzerinde mutabık kalınan tek husus Etrüsklerin yüksek bir medeniyete sahip olarak tarihte yer almış olmalarıdır. 

Bununla birlikte üzerinde mutabık kalınması gereken diğer bir husus batılı kültür kökenlerinin oluşmasında büyük etken olduğu varsayılan Yunan ve Roma medeniyetlerinin Etrüsklere çok şey borçlu olmalarıdır. Batının bu kültür kökenlerini eski Mısır kaynaklarına kadar uzanması da ayrı bir tartışmalar da bulunmaktadır.  

Bazı yazarlar, Etrüsklerin, Hitit İmparatorluğu’ nun M.Ö 1178 yılında yıkılması ile birlikte Troya’da bulunan halk ile birlikte İtalya’nın Etruria bölgesine göç ederek yerleşmiş halk olduğunu ileri sürerler.  Ünlü tarihçi Herodot, Etrüsklerin Yunanlıların Lidya’ya  ve Truvalılara saldırmaları ile taciz olan halkın  Anadolu’nun Lidya bölgesinden İtalya’ya göç ettiğini bildirirken tarihçi Kazım Mirşan ise Etrüsklerin konuştuğu dilin Ön Türkler ile aynı olduğunu ortaya koymuştur. Adila Ayda, 1974 yılında yazmış olduğu ‘Etrüskler Türk mü idi?’ adlı kitabında ise Etrüsklerin büyük ölçüde Türk soyu taşıdıklarını ispat etmişti.(Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1974)

Etrüsklerin İtalya’nın Etruria Bölgesine göçü ile ilgili olarak kimi araştırmacılar  Orta Asya‘dan gelen ve Kafkasya üzerinden geçen göçerlerin Ege ve Batı Anadolu üzerinden bu bölgeye yerleştikleri görüşüne sahiptirler.

Etrüsklerin bu yöreye göç etmesi ile birlikte  Roma İmparatorluğu’nun bütün mimari ve güzel sanatlar alanını etkileyerek İmparatorluğun bugün elimize ulaşan eserlerinin oluşmasına katkı yaptığı ileri sürülür. Etrüskler bu anlamda Avrupa’yı alfabe, yazı, şehircilik, hukuk, devlet, kanalizasyon ve drenaj, yol, tünel, akuadük, sulama kanalları, sedde, kemer, tonoz, kubbe, metallurji, ayna, heykel, dans, bale, gala, tiyatro, şiir, müzik, cumhuriyet vs gibi uygarlık kavram ve deyimleriyle ilk kez tanıştıran bir uygarlıktır.

Klasik Arkeoloji olarak nitelendirdiğimiz Yunan ve Roma İmparatorluğu kültürü günümüzde batılıların İncil’ den önce kendi kültürlerine bir sığınak aramasından başka bir şey olmamakla birlikte bu dönemi etkileyen Etrüsklerin kökenini fazla irdelememeleri çok şaşırtıcı bir durum olarak arkeolog ya da tarihçilerin gözünden kaçmamaktadır.

Avrupa’nın dayandığı bugünkü kültürel köklerinin bütün yukarıdaki gelişmeleri sağlayan Etrüsklerin Roma İmparatorluğunu etkilemesi olarak ortaya çıkması, batılıların günümüz konumunu sarsacağı için Etrüskler ile ilgili ne var ne yok ise ortadan kaldırılma politikası uygulanmıştır. Bugün İtalyan Müzeleri, Louvre Müzesi ve British Museum’ da bulunan Etrüsk sanat eserleri bu medeniyetin gelişmişlik düzeyini göstermesi açısından hayli enterasandır.

Bununla birlikte günümüzde Etrüsk alfabesi çözülmeyi beklemekte, okunmaya çalışılan Etrüsk tabletleri ise bazı müzelerden bir bir ortadan ‘çalındı’ yaklaşımları ile gizlenmektedir.

Etrüsklerin Romalılara öğrettiği zanaatlar arasında ‘Devlet Teşkilatı ve Hukuk, Ordu Teşkilatı, İnşaat ve Mimarlık, Yol İnşaatı, Bataklıkları kurutma ve toprağı sulama tekniği, Plasitik Sanatlar ve Kuyumculuk’ olduğu bugün ele geçen binlerce sanat eserinden anlaşılmaktadır.

Özellikle kuyumculuk alanında ünlü etrüskolog Raymon Bloch

‘ Bugünkü kuyumcuların Etrüsklerin mücevharat konusunda, nasıl bu kadar ince işlemeler yapabildiklerine şaşırdıklarını’

ifade etmektedir.

İtalya’nın Villanova kasabasında yapılan kazılarda ortaya çıkan M.Ö 8 bin yıla ait buluntuların Etrüsk eserlerine benzemesine rağmen buraya önce Villanovienliler adı verildiği ancak daha sonra eserlerin daha çok eskiye ve benzediği Etrüsk eserleri olduğuna kanaat getirilerek Etrüsk tarihi M.Ö 13. Bine kadar uzatılmak zorunda kalındı.

Bugün kesin olarak biliniyor ki Etrüskler kesinlikle M.Ö 8. yüz yılda Roma’da ortaya çıkarak imparatorluğun en etkin gücü olmuşlardır.

Romulus, 743 yılında Roma’yı kurduğunda herkesi Roma vatandaşı olmaya davet ettiğinde aday olanları ‘asylum’ (Türkçesi barınak) adlı bir yerde karantina altında bekletir ve daha sonra vatandaşlığa alırdı. Ancak bu tarihlerde Etrüskler kendilerini kurucu olarak vasıflandırılarak 'asylum’ a girmemişler ve ayrı bir mahallede oturmuşlardır. Öyle ki imparatorluk devrinde bile  Etrüsklerin oturmakta olduğu Roma’da ‘Vicus Tuscus’ adında bir Etrüsk mahallesi bulunmaktaydı.

VICUS TUSCUS 

Roma imparatorları arasında Etrüsk dönemi Roma Krallar döneminin M.Ö 509 yılında sona ermesi ile biter. Bazı tarihçiler bu tarihe kadar olan bütün kralların Etrüsklü olduğunu ifade eder.

Tarihin belki de en eski soykırımı Romalıların Etrüskleri yok etmesi için yapılmıştır.

Romalılar, kendilerini üst bir sınıfa taşıya Etrüskleri yok ederek kendi soylarının Roma’ya hakim olması hedefi ile birlikte Etrüsklere ait ne kadar yazılmış tarih kitabı var ise ortadan kaldırmışlardır.

Bugün bile bir milletin en önemli vesikası yaşayanlardan ziyade ölülerinin olduğunu hiçbir zaman aklımızdan çıkarmamamız gerekir. Bunun da en bariz delili mezarlardır.

Evet mezarlar, bir milletin geçmiş tarihinin aynasıdır dersek hiç kimse bize yanılıyorsunuz diyemeyecektir. Bir anekdot olarak; Pers kralı Dareios'un İskitleri sürekli batı yönüne doğru kovalarken, bu kovalama sırasında Perslerin  kaçış alanlarında bulunan Sauromat gibi ulusların alanlarına yönlendirerek onları yanıltıyordu. Dareois, Skyth Kralı İdanthyrsos' a bir mektup yazarak neden kaçtığını kendisini güçlü görüyorsa savaşmasını gerektiğini bildirdi. Bunun üzerine İdanthyrsos,

'bizim ne kentimiz , ne de dikili bir ağacımız var ki yıkılsın veya ortada kaybolması için kaygı duyalım, ancak bizim mezarlarımız var, onlara bir saldırın da görün bakalım, savaş nasıl oluyormuş'

İşte Etrüsk mezarları da için aynen İskitlerde ve eski Türklerde olduğu gibi ölü ile birlikte yanına insan eşyalarının da konulduğu birer anıt olarak günümüze kadar ulaşmıştır.  

Eğer ölen kişi varlıklı bir etrüsk aile bireyi ise mezarlar ölünün dolaşması için birbirlerine geçen odalar ile çok büyükçe inşaa edilirdi.

 Etrüsklerin Menşei Hakkında

Etrüskler hakkında hangi eseri okursanız okuyun bir karmaşadan bahsedilir ki bu karmaşa etrüsklerin kim olduğu ve menşei hakkındaki bilinmezdir.

Bu bilinmezliği en iyi çözmeye çalışan İtalyan Etrüskoloji bilgini Luigi Pareti, Etrüsklerden Tyrhen olarak bahseder ve bununla ilgili olarak Yunanlı yazarların Etrüskler hakkındaki ileri sürdüğü görüşlere yer verir.

 Bu Yunanlı tarihçiler: Hezyod, Hekate, Herodot, Tusidid, Hellanik, Kallimak, Strabon, ve Stefan dır.

Pirati  neredeyse her cümlesinde Yunan tarihçilerin ‘yanlış fikirlerinden’ bahsederek bir İtalyan olarak Roma İmparatorluğu’nun dışardan gelebilecek bir kavim tarafından kurulmuş olduğu fikrini ortadan silecek taraflı yorumlarını sürdürür.

Perati’nin istemeyerek te olsa zımnen kabul ettiği bu halkın adı PELASG lardır.

O halde Etrüskler, Yunan tarihçiler tarafından öne sürüldüğü gibi Truva ve Lydia’da oturan PELASG olarak adlandırılan millete mi dayanıyordu?  

SADRİ MAKSUDİ ARSAL (d. 1878- ö.1957)

Bu durumda Tolstoy’un ‘Akıllı Tatar Çocuğu’ olarak tanımladığı ve Atatürk’ün de Türkiye’ye çağırdığı  ve daha sonrada dışlananlar listesine giren Devrim Profesörü Sadri MAKSUDİ’nin  ifade ettiği gibi ETRÜSK = PELASG olarak kabul etmemiz mi gerekiyor. Sonra da bu eşitliğe TÜRK leri de yazarak eşitliği 

ETRÜSK = PELASG = TÜRK  şeklinde bir sonuca mı ulaşacağız?

Bunu irdeyebilmek için PELASG ların kim olduğuna bakmak gerekir.

 Kim bu PELASG lar?

Pelasglar kuzeyden gelen göçebe bir kavimdir. Bu kavim oturdukları bölgeye göre ve başbuğlarına göre isim değiştirirdi, bu kavim inşaat işlerini seven bireylerden oluşmaktaydı ve en önemli özellikleri komşu kavimlerden kız kaçırarak onlardan çocuk sahibi olmalarıydı ve dolayısıyle kaçırdıkları kızlar ile evlenmeleriydi, dil açısından bugün Lemnos adasında ele geçen dil tabletlerinin Etrüskçe ile olan benzerliği Etrüskçenin bir Hint-Avrupa dil sınıfına ait olmadığı, Sümerce ve Türkçe gibi kelimelerin sonunda veya başına -lı-lu gibi ekler alarak eklemeli dil olarak bilinen agglutinatif ve ses uyumuna tabi bir dil konuşuyor olmalarıydı.

Bilinen tek bir şey vardır ki PELASGLAR Helen ırkına sahip değildiler ve Helenler Pelasgları ‘barbar’ yani Helen olmayan olarak nitelendiriyorlardı. Pelasglar Helenlerin Batı Anadoluyu yurt edinmesinden önce özellikle de Etrüskler ile dildeki kelime benzerliği açısından Lemnos (Limni) de bulunan tabletlerin okunması sonucu bu yörelerde ikamet etmiş bir kavim olduğunu bugün anlayabiliyoruz.

Bunun en büyük kanıtı bugün adının L-B -N kökünden Fenike dilinde 'beyaz' anlamına gelen bir kelime olan Lemnios' dan geldiği (adada bir çöl olduğundan bu isim verilmiş olabilir) bir Grek yerleşim adası olduğu düşünülen adanın tarihinin bir kuzey Karadeniz kavmi olduğu ve Hint-Avrupa değil heceli dil grubu ailesine sahip  'Etrusco-Palesgian' dönemine kadar uzandığını günümüz arkeolojik kazı kanıtları ortaya koyuyor.