TÜRKİYE' NİN İLK VE TEK ARKEOLOJİ TEKNOLOJİLERİ PORTALI

Aşağıda elektromanyetik tayf içinde LASER ışığının elde edilmesi için kullanılan Krom, HeNe, Altın, Argon gibi görünebilir ışık seviyesinde bulunan LASER ışığı elde etmek için kullanılan metallerin hangi renkte ışık yaydıkları gösterilmektedir.

Bu ışıkları LASER seviyesinde elde etmek için bir tüp içine konulan metaller dışarıdan uyarılarak laser ışığı elde edilir.

Bir nesneye olan uzaklığı ölçmenin bir yolu nesneye ulaşan ve gözlemciye geri dönen lazer radyasyonunun bir kısa atması için alınan T zamanını ölçmektir. Bu durumda nesneye olan uzaklık:

D = c T / 2

olarak belirlenir. Bu formülde ışık hızı olan c değeri 300.000 Km/sn dir.

Radyo frekans dalgalarını kullanmakta olan radar tekniğine benzemesi nedeniyle bu yöntem optiksel radar veya LIDAR olarak bilinir.

Bu yöntem ile yer yüzeyi ay mesafesinin zaman değişimlerine göre ölçülmesi, yeryüzü kıtalarının nasıl kaydığı, ayın kütlesinin nasıl bir değişim gösterdiği ve G çekim kuvvetinin zamanla değişip değişmediği gibi sorulara cevap alınabilir.

LIDAR yöntemi askeriyede de menzil tespiti için silahlarda kullanılmaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) 1976 yılında LAGEOS (Laser Geodynamics Satellite) uydusunu üzerinde 426 adet yansıtıcı anten ile yörüngeye oturtarak yer yüzeyinin dönme hızı, günlerin uzama ve kısalması ve mesafe ölçümleri gibi bir çok uygulamayı LIDAR teknolojileri olarak uygulamaya vermiştir.

Kullanılmakta olan 3 tip LIDAR teknolojisi vardır. Bunlar: Mesafe bulucu LIDAR, atmosferdeki ozon, kirlilik ve buharlaşma gibi moleküllerin tespit edilebilmesi için kullanılan kimyasal ölçümler yapabilen DIAL (Differential Absorption LIDAR) ve hedefin dönme hızının tespit edilebilmesi için kullanılan Doppler LIDAR dır.

Bir LIDAR istemi ile yer yüzeyinden alınan veriler (data) yaklaşık 0.5 m-2 m arasındaki bir çözünürlükte elde edilir. Bir LIDAR sisteminde bir foto detektör ile zamanlayıcı sistem ve yansımış ışığı toplamak amacıyla kullanılacak bir teleskop bulunur.

LIDAR cihazlarını üreten firmalar:

Bir tripod üzerinden karasal kullanım amaçlı olarak LIDAR cihazları çeşitli arkeolojik buluntuların taranması için kullanılır. Bu cihazları üreten firmalar aşağıda verilmektedir.

Optech (www.optech.ca)

Trimble (www.trimble.com)

Leica Geosystems (www.leica-geosystems.com)

Riegl (www.riegl.com)

Faro (www.faro.com)

Isite (www.isite3d.com)

Zoller+Fröhlich (www.zofre.de)

InteliSum (www.rappidmapper.net)

LIDAR sistemi arkeolojide nasıl kullanılır:

Bilindiği üzere kayalar üzerine çizilen resimler en önemli arkeolojik kayıtlar olarak kayıt altına alınır. Bunun için The Intelligent Laser Ranging Imaging System (ILRIS-3D) cihazı kullanılabilir. OPTECH firması tarafından üretilen cihaz, portable 12 Kg ağırlıkta olup saniyede 2000 nokta örnek alarak kayayı modelleyebilir. Daha fazla noktanın taranması eserin orijinaline daha çok benzeyen model elde edilmesi anlamına gelir.

Cihaz ile Peru' daki Macchu Picchu, Tiwanaku harabelerinin taranması, İtalya'daki Roma Antik şehri Ostia Antica'nın taranması, Arkansas'daki kayaların taranması gibi projelerde kullanılmıştır. Projeler Arkansas Üniversitesi tarafından yapılmıştır.