HEY GİDİ SARIKAMIŞ- 9 OCAK 1915

 

Helmuth von Moltke Paris yakınlarındaki Marn Nehri yakınlarındaki I. Marne Muharebesinde Fransız-İngiltere Ordusuna karşı 6-12 Eylül 1914 tarihlerinde büyük bir yenilgi almıştı. Moltke Graf Helmuth Karl Bernhard von Moltke olarak ‘yaşlı Moltke’ olarak bilinen ve 1839 yılında Adıyaman’daki Nemrud Dağı’nın ilk haritasını çıkaran ve buradaki Kommagene Krallığı’na ait eserleri bulan Alman komutanın yeğeni oluyordu. [1]

Osmanlı Devleti’nin Rusya ile savaşmasına neden olan iki Alman zırhlısının Türk bayrağı çekerek Odessa, Sivastopol ve Novorossisk Rus limanlarını bombalaması ise 29/30 Ekim gecesi vuku bulmuştu. Demek ki Almanlar batıdaki yenilgilerinin intikamını zoraki olarak Osmanlı karasularına girerek Karadeniz’e geçip Rus limanlarını bombalayarak almışlardı.

Bunların akabinde filen 30 Ekim 1914 tarihinde zaten savaşa girmiş Osmanlı  Devleti’ne Rusya 1 Kasım 1914 yarihinde savaş açar.

Kronoloji ve tarihsel gerçekler devam ediyor: Sarıkamış Harekâtı 22 Aralık 1914-6 Ocak 1915 tarihleri arasında yapılır.

Osmanlı III. Ordusu Komutanı Enver Paşa, 6 Ocak 1915 tarihinde karargahını taşıdığı ve 3 gün kaldığı 9 Ocak 1915 tarihinde harekat boyunca deruhte ettiği III. Ordu Komutanlığını kendisi gibi padişah damadı olan Hafız Hakkı Paşa’ya bırakır.

III. Ordu Komutanı bir bildiri yayınlayarak karargâhının bulunduğu Hedik’ten 9 Ocak 1915 tarihinde İstanbul’a dönmek üzere ayrılır.

Dönüş yolu Karadeniz’deki üstünlüğün Rus donanmasına geçmesi nedeniyle tehlikeli olduğu için o zamanlar doğuda tren yolunun en uzak noktası olan Niğde’nin Ulukışla ilçesinden İstanbul’a tren ile dönülecekti.

Komutan 20 Ocak 1915 tarihinde Ulukışla’ya ulaşır. Bu arada amcası Halil Paşa Ulukışlaya gelerek Enver Paşa ve Bronsart Paşa ile görüşmüştü. Halil Paşa, bu görüşmede Sarıkamış nedeniyle eriyen III. Ordu’nun takviyesi için evvelce Dağıstan’a sevk edilmekte olan kendi birliğinin Erzurum cephesine naklinin uygun görüldüğünü öğrenmişti.

Ulukışla İstanbul arası trenle 3 gün sürmekteydi. Amcası Halil Paşa, Enver Paşa’nın trendeki durumunu ‘ağzını bıçak açmıyor, yorgun ve kederli bir halde dalıyor ve sürekli düşünceli haldeydi’ şeklinde ifade ediyordu.

Bütün yukarıda bahsettiğimiz olaylar sonucunda facia ile sonuçlanan Sarıkamış Muharebesi’nden sonra geride ise binlerce şehit ve Enver Paşa’nın amcası Halil Paşa’nın kulağına söylediği ‘kuvvet-i külliyesi mahv-ı perişan’ olan bir Osmanlı Ordusu kalmıştı.   

ARKEOTEKNO 

[1] İkinci Marne Muharebesi ise yine Alman bozgunu olarak 15 Temmuz - 18 Temmuz 1918 tarihleri arasında gerçekleşmişti.