KIZIL ÖTESİ (INFRARED) GÖZLER İLE POST-PROCESSUAL (KURAMSAL) ARKEOLOJİ-1
Bilindiği üzere kızılötesi ya da çok yaygın İngilizce söylemiyle infrared dalgalar elektromagnetik dalgalar spektrumunda Isaac Newton’un beyaz güneş ışığını bir prizmadan geçirerek bir ekrana düşürmesinden bu yana insan gözünün göremediği nesnelerin görüntülenebilmesi açısından savunma sanayiinden sivil sanayiiye kadar çok fazla kullanım alanı bulmuştur. Spektrum ile arkeoloji yapmak ise uzay arkeolojisi uygulamalarından kazı alanı yüzey araştırmalarına kadar çok geniş bir kullanım imkanını arkeologlara sağlamaktadır. Aşağıdaki şekil bir elektromagnetik dalga içinde bulunan elektriksel alan ve magnetik alan ile birlikte dalganın ilerleme yönünü (direction) göstermektedir.
Buna göre elektriksel alan (kırmızı bölge) dik olarak yayılırken magnetik alan (mavi bölge) paralel yayılır ve dalganın ilerleme yönü ise bu iki alanın vektörel toplamı olan (siyah çizgi) yön ise elektromagnetik alanın yönünü verir.
Newton (1642-1727) güneş ışığını bir prizmadan geçirerek kırmızı, orange, sarı, yeşil, mavi, indigo ve mor renkleri elde etmiştir. Bu bizim yani insan gözünün spektrum içindeki görülebilir ışık seviyesindeki renkleridir, bunların dışında spektrum içinde hiçbir sinyali görmemiz mümkün değildir.
Bu spektrum üzerinden de anlaşılacağı üzere görülebilir dalga boyu 400-700 nanometre arasındadır ve bu bütün renkler bu dalga boyu içindedir.
Bunun hemen üzerinde bulunan infrared dalga boyu KIZILÖTESİ FOTOĞRAF olarak gerek arkeolojide gerekse diğer nesnelerin fotoğrafının alınmasında oldukça kullanılan bir bölgedir.
Infrared , Kızılötesi ya da kısaltma olarak kullanılan IR bölgesi de kendi içinde 5 kısma ayrılmaktadır.
Near InfraRed (NIR): 0.73 mikrometre-1.4 mikrometre
Short Wavelengt InfraRed (SWIR) : 1.4 mikrometre-3 mikrometre
Mid Wavelength InfraRed (MWIR) : 3 mikrometre-8 mikrometre
Long Wavelength InfraRed (LWIR): 8 mikrometre-15 mikrometre
Far InfraRed (FIR): 15 mikrometre-1000 mikrometre (=1 mm)
Daha çok near (0.73 mikrometre-5 mikrometre) , mid (5mikrometre-30 mikrometre) ve long (30 mikrometre-1000 mikrometre) aralığı fotoğrafçılıkta kullanılır. Bunun dışındaki bandlar termal fotoğrafçılıkta kullanılır.
Sonuç olarak 730nm -1350 nm arasındaki dalga boyunun fotoğrafçılıkta çok önemli olduğunu, en fazla foto film makinalarının 925 nanometre ile teçhiz edilmiş olduğunu ancak 1000 nm ye kadar dalga boylarını infrared makinaların imal edildiğini söylememiz daha doğru olacaktır.
Şimdi eğer, bir infrared sinyali bir ortama gönderecek olursak ve buradan yansıyan sinyalin yüzdesi ile bu yüzey hakkında fikir yürütecek olursak bu durum yukarıdaki grafikte Clark (1999) da çizilmiş olduğunu görürüz. Grafikte 0.5 mikrometre = 0.5 x 1000 =500 nanometre ve 2.5 mikrometre=2.5x1000= 2500 nanometre arasındaki yansıma yüzdelerini elde etmiş oluruz. Diğer bir deyişle bu grafik 500- 2500 nanometre arasında çizilmiş bir grafiktir. Infrared fotoğrafçılığı düşünürsek bu grafiğin 730-1350 nanometre arasına tekabül eden kısmındaki değerlendirmeleri yapmalıyız.
Yeşil bitkiler üzerinde klorofil NIR sinyalini çok güçlü bir şekilde geriye doğru yansıtır. Bundan dolayı eğer böyle yeşil bir alanı infrared sinyal ile ölçmeye kalkar isek gönderdiğimiz infrared sinyal geriye yansır ve makine içinde bulunan infrared sinyal çok güçlü bir şekilde yeşilden kaynaklanan bir kırmızı renk ile ortaya çıkar.
Sonuç olarak çok yoğun bir yeşil alan infrared film üzerinde kırmızı ile görülür. Bu grafikte %50 ye yakın bir yansıtma değeri ile (green vegetation) olarak görülür. Diğer alanlar ise kuru ağaçlık (dry vegetation) ve toprak olarak (soil) görülmektedir
S. Vedat KARAARSLAN
Sayfa Yorumları (0)
Yorum Bırakın