S. Vedat Karaarslan

 

KRAL ANİTTA'NIN LANETİ

 

Kim benden sonra kral olursa,

 

Ve Hattuşa'yı tekrar iskan ederse

 

Göğün Fırtına Tanrısı onu ezsin  

 

 

 

 

 

ANİTTA METNİ 

 

48 

 na-ak-ki-it da-a-aḫ-ḫu-un pé-e-di-iš-ši-ma ZÀ.AḪ.LI-an a-ni-ẹ[-nu-un]

 Güçlü (bir saldırı) ile aldım, yerine üzerlik otu (?) ektim.

 

49 

 ku-iš am-me-el a-ap-pa-an LUGAL-uš ki-i-ša-r[i]

 Kim benden sonra kral olursa

 

50 

 nu URUḪa-at-tu-ša-an a-ap-pa a-ša-a-š[i]

 Ve Hattuşa’yı tekrar iskan ederse,

 

51 

 na-an ne-pí-ša-aš DIŠKUR-aš ḫa-az-zi-e-e[t-tu]

 

 Göğün Fırtına Tanrısı onu ezsin !

 

http://haber.stargazete.com/guncel/ilk-hayvanat-bahcesi-anadoluda-kurulmus/haber-907812

 

Bitkilerin arkeolojideki yeri çok önemlidir... Bu bitkilerin başında Uzerlik Otu ve Datura gelmektedir. Amacımız bitkilerin arkeolojide oynadığı rolü ve gelişmeleri duyurup paylaşmaktır, otların arkeoloji ile olan ilişkisini ortaya koyalım...Yoksa bitkilerin botaniğini incelemek gibi bir amacımız yok. Halk arasında "Datula" olarak bilinen ancak asıl adı "Datura" olan bitkinin esas adı “büyüotu, boruçiçeği, can çiçeği, kokarot, kahkaha çiçeği, patlıcan çiçeği, sehharotu, sihirbazotu, şeytan elması” olarak geçer ve beyinsel etkisi nedeniyle Anadolu'da en fazla bilinçsizce yenilmesi nedeniyle hastanelerin acil servisine en fazla başvurulan beyinin geçici olarak sendroma girmesine neden olan bir hastalık oluşturur. Bu bitkiyi görmeyen kişi yoktur, çok yaygın bir bitkidir.

 

Uzerlik otunun vatanı ise neredeyse Anadolu'dur, en verimsiz topraklarda kolay yetişebilirken sera ortamında ise neredeyse yetişmeme konusunda en inatçı bir bitkidir, bunun için Hitit Kralı Pitana'nın oğlu olan Anitta' nın Hattuşa' yı aldıktan sonra kendisinden sonra kendisinden sonra buraya kimse yerleşmesin diyerek  burayı lanetlemesinde bu bitkiyi ektiğinden (http://arkeotekno.com/hbr_57_uzerlik-otu-ve-arkeoloji.html#.VHCCdPmsXnc) bahsedilir. Anitta' nın lanetinin geçersizliğini kızgınlığına bağlı psikomatik davranışının sonucu olarak bugün Hattuşaş' da bitkinin tutmamasından anlayabiliyoruz...Uzerlik otu, binlerce yıl önce ve şimdi de aynı özellikte ve kendisini ekenin psikolojisine bakar... İnsanlığın sürekli değişen tarihsel davranış modeline rağmen uzerlik otunun sitolojik yapısına bağlı mizacı binlerce yıldır değişmedi...Diğer bir deyişle uzerlik otunun sitolojisi  mitolojiyi yendi... 

 

Daha çok prehistorik çağlarda şamanik ayinlerde aynen uzerlik otu gibi etkisi olan ve alkoloid bileşimi ve türevi olan, uyuşturucu özellikli DMT (http://en.wikipedia.org/wiki/N,N-Dimethyltryptamine) elde etmek için uzerlik otu-kargı kamışı elde etmeye gerek yok. DMT bir çok bitkide vardır, bir örnek verelim örneğin Leguminosae (http://www.ildis.org/Leguminosae/)  ailesinde belki yüzlerce DMT içeren bitki türü vardır. Eğer etrafta baklagiller familyasından bulunan bir tabiat ortamı var ise bir alkoloid olan DMT içeren bitkiler buradan aramaya başlanabilir. Ayahuasca, Latin Amerika yerlileri arasında 'ölü sarmaşığı' anlamına gelen bir Quechua Kızılderili sözcüğü olan Ayahuasca olarak bilinir. Kolombiya ve Brezilya'nın bazı bölgelerinde ise Tupi kızılderili ismi Yage kullanılır, Amazon' un bazı bölgelerinde ise Daime diye adlandırılır. Yani ayahuasca ya da yage bitkisi diye ayrı bir şey yoktur, Ayahuasca hazırlayanın becerisine göre bitkiler bileşimdir. Banisteriopsis Caapi ailesinde de bunlar vardır. Bu bilgiler bitkilerin özellikle de otların arkeolojiye nasıl katkı yaptığı ve rol oynadığının delilleridir.

 

Hititçe za. ah. lı kelimesi Devrek ilçesinin eski adının, Hititçe üzerlik anlamına gelen bu kelimeden gelmektedir. Devrekli yaşlılar, yabancıların Devrek'e "Zehelli" dediklerini ifade ederler. (http://haberzonguldak2.com/.../DevrekTarihi/galeri23.htm) Zehelli kelimesinin, Hititçe "Zahheli"den türediği araştırmacılarca kabul görmektedir. Devrek'in eski adının Zehil olduğu bölgede bulunan Hitit İlyunka tabletinde de okunmuştur. Tablette okunan na-ak-ki-it da-a-aḫ-ḫu-un pé-e-di-iš-ši-ma ZÀ.AḪ.LI-an a-ni-ẹ[-nu-un] (Güçlü (bir saldırı) ile aldım, yerine üzerlik otu (?) ektim) cümlesindeki UZERLİK otunun karşılığı olan ZA AH LI kelimesinin YÜZELLİK (Bolu/Devrek' de günümüzde yöresel söyleniş şekli) ve UZERLİK kelimesi ile uyumu binlerce yıl sonra ses değişimi ile bu hale gelmiş... Batılılar hala bu bitkiye 'peganum harmala' diyorlar... Demeye devam etsinler... Tipik bir batılı yaklaşımı olan CIL (Corpus Inscriptionum Latinarum) örneğidir, bu yaklaşım. Batılıların günümüzde medeniyet kökenlerini Grek ya da Roma'ya dayandırma ayrıcalığı ve telaşları... Hititlerin bir gecede ortadan kaybolmadığının ve hala nerede olduklarının tipik bir örneğidir bu otun tarihinin günümüz Türkiye insanları ile olan ilişkisi...

 

Uzerlik otu ile aynı özellikte olan ve herkesin hemen dışarıda herhangi bir toprak ya da bir bahçede Hüda-i Nabit olarak görebileceği  DATURA nın resmi yukarıda ...şimdi evden dışarı çıkarsak bir açık alanda hemen görmemiz mümkün...Herkes tanır bu bitkiyi...Bu bitki bilinçsizce yenirse beyni uyuşturucu etkisi nedeniyle insanlar hastanelere gidiyor... Eski çağlarda şamanların insan beynini uyuşturmak için kullandıkları harcıalem bir bitkidir DATURA....

 

S. Vedat Karaarslan