S. Vedat Karaarslan

Arkeolog - Y.Mühendis

İrlanda'nın başkenti Dublin'in 50 Km kuzeyinde Boyne Irmağı'nın yanında bir arkeolojik mağara Newgrange,

Tarihi M.Ö 3200 yılına atf edilen Kelt kültürüne ait Newgrange mağarası, Stonehenge ve Mısır piramitlerinden de eski bir arkeolojik 'pasaj mezar' buluntusudur.

İçinde birkaç neolitik mezar da bulunan Newgrange Mağarası, Güneş kış dönencesine tekabül eden 21 Aralık gününden itibaren mağarada bulunan uzun koridor üzerindeki kutu şeklindeki bir açıklıktan süzülerek 1 hafta boyunca mağaradaki kral odasına girerek aydınlatır. Bu durum çok enterandır ki, Stonehenge' ın ise yaz dönencesine tekabül eden 21 Haziran'daki gündoğumuna yönelik olarak inşa edilmiş olmasıdır. Newgrange Mağarası'nı ziyaret eden kişilere güneşin nasıl mağara içine girmekte olduğu bir simülasyon ile gösterilmektedir. Eski çağlarda insanlar güneşin bu şekilde içeri girerek mağarayı aydınlatmasını Güneş tanrısı Daghdha ve ana tanrıça Danu ile gerçekleşen simgesel buluşmasını tasvir ettiği şeklinde yorumlarlardı. 

Bu özellik Mısır piramitlerinde de güneşin yılda iki kez Keops Piramidi' ne girerek kralın mezar odasını aydınlatması ile benzer özellikler taşır. Dünyada pagan kültürünün egemen olduğu bir dönemde böyle bir mağaranın nasıl inşa edildiği ise hala bir muamma olarak açıklanmayı bekliyor.

Mağara içinde her birinin yarıçapı 12 inç (1 inç 2.54 cm) olan 3 adet  spiral şekil, Kelt kültürünün simgesi olarak tanımlanmıştır. Ancak mağaradaki spirallerin Keltlerin İrlanda'ya ulaşmasından tam 2500 yıl önce çizilmiş olduğu anlaşıldı. Eski Grekçe'de 'üç bacak' anlamına gelen 'Triskele' olarak da adlandırılan bu spiraller,  bazı araştırmacılar tarafından Hristiyanlıktaki teslis (Kutsal Ruh, Baba ve Oğul) ile özdeşleştirilmesine rağmen M.Ö 3200 yılına tarihlenen bir yapıdaki şekillerin din ile ilişkilendirilmesi mantıklı bir yaklaşım olmasa gerekir.Temel olarak üçlü kimlik, yazıya şiddetle karşı çıkan ve sözel bilgi aktaran bir gelenek takip eden Druidlik (m.ö. 4. yüzyıl) olarak bilinen ve meşe ağacı ile ökse otunu kutsal kabul eden 'Kelt Rahipleri' nin de simgesi olan Trsikele, esasında bir Viking tanrısı olan Odin'in boynuzları olarak tasvir edilirdi. (yukarıda)  


Arkeolojide spiraller; içe kıvrımlı hali yeraltı dünyasına inişi, yani ölümü, spiralin dışa olan yönü ise canlılığı ve yeniden doğuşu simgeler. Mağara üzerinde araştırma yapan Prof. Michael J. O'Kelly, mağara içine giren ışığın bu spiralleri aydınlatarak yeniden dirilişin gerçekleştiği şeklinde bir yorum yapmıştır.  

Mağara dünya mirası olarak UNESCO tarafından onaylanmış ve yılda yaklaşık 200.000 kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

 

ARKEOTEKNO