Bir tanesi de Adana'da bulunan Roma İmparatoru Hadrian tarafından yaptırılan Yüreğir ile Seyhan'ı birbirine bağlayan halen kullanılmakta olan ünlü taş köprüdür.
Seyhan Nehri üzerindeki şehrin iki yakasını birleştiren yukarıda resmi görülen bu taş Köprü, Romalılardan kalma. 3.10 m yüksekliğinde 13 m genişliğinde 21 gözlü ve taştan yapılıdır. Sultan 3. Ahmed (1713) Adana valisine taş köprünün tamiri için bir ferman gönderdiği ve buna göre tamir edildiği bilinmektedir. Sultan Abdülmecid Han ise 1847 yılında köprüyü tamir ettirmiştir. Günümüzde köprünün alt kısmında bulunan 21 gözden sadece 14′ü günümüze kadar kalırken köprü, 2007 yılının başlarında araç trafiğine kapatıldı.
Bu eserlerin günümüze kadar ulaşmasını sağlayan Romalılar tarafından kullanılan beton harçları içinde kullanılan kireç tabanlı puzolan maddesi katkısıdır.
Peki nedir bu puzolan maddesinin sırrı...
Günümüzde puzolan maddesi modern inşaat sözlüklerinde aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır.
Puzolanik malzemeler kendi başlarına bağlayıcı özelliği bulunmayan, ancak ince öğütülmüş halde ve rutubetli ortamda kalsiyum hidroksitle reaksiyona girip bağlayıcı özelliğe sahip bileşenler meydana getiren silisli veya silisli ve aluminli malzemelerdir. Bims, çeşitli volkanik küller ve tüfler doğal puzolanlardır. uçucu küller; silis dumanı ise yapay puzolanlara örnek olarak gösterilebilir. Puzolanik malzemelerin betonda kullanımı, esas itibariyle, çimentonun hidratasyonu sonucunda önemli miktarlarda ortaya çıkan ve gerek dayanım gerekse dayanıklılık açısından betona her hangi bir olumlu etkisi söz konusu olmayan, kalsiyum hidroksitin bu malzemelerle reaksiyona girerek daha fazla miktarda bağlayıcı özelik gösteren bileşenler oluşturması temeline dayanır. Bu bileşikler hidrolik maddelerinin sertleşmesinde oluşan bileşiklerle benzerdir. Reaktif silisyum oksit oranı %25′ten az olmamalıdır.
Yukarıdaki günümüz tanımına karşın Romalıların eserlerini bugüne kadar getiren her türlü inşaat eserinde kullandıkları puzolan içindeki oranlar maalesef bilinmemektedir, yani kayıptır.
Peki Roma usulü bir puzolan nasıl tasarımlanabilir.
Roma harçlarındaki kireç ve puzolan karışımı (kalsiyum hidroksit ile karıştırılmış suda sertleşen yapay ve doğal malzemeler) oranlarının ne olduğunu bilmek önemlidir.
Burada önemli olan kireç ile puzolanın hangi oranlarda karıştırılacağıdır. Bu da Roma harçlarının sırını ortaya koymaktadır.
Burada amaç daha iyi dayanıklı bir beton elde etmek ve mukavemetin yüksek olmasıdır.
Değişik oranlarda İtalya' da yapılan kireç ve puzolan karışımlarının oluşturduğu betonlara 28, 56 ve 365 gün sonra çeşitli şekilde titreşim, baskı ve darbe uygulandı.
Sonuç ne oldu derseniz içinde en fazla metakaolin olan puzolan maddesi ile yapılan harçların oluşturduğu betonların en fazla dayanıklı olduğudur.
Kaolin formülü Al2Si2O5(OH)4 şeklindedir. Eğer bir mineral kil içinde bulunan hidroksil iyonu (OH) çözülürse diğer bir deyişle kaolinin dehidroksil olmasıyla metakaolin elde edilir.
İşte Romalıların metakaolini yukarıdaki günümüz modern kimyasında kullanılan formüllerini bilmeden kullandıkları bu metakaolinli harçların oluşturduğu betonlar antik Roma eserlerinin günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır.
Metakaolin, günümüzde kimyasal prosesler yoluyla çeşitli işlemlerden sonra çimento üretiminde de kullanılan önemli bir hammadedir.
ARKEOTEKNO
Sayfa Yorumları (0)
Yorum Bırakın