EUCLID, HUME VE NEWTON TEORİSİ VE PSİKOLOJİ

Algılanabilir dünya ile olayların tahmin edilebilirliği arasındaki bağlantıyı gösteren ve insana psikolojik olarak yön veren bilinen üç teoriden

Birincisi Euclid’in uzay kavramı,

İkincisi Hume’nin nedensellik modeli 

Üçüncüsü Newton’un hareket modeli 

olarak bilinir.  

İnsanoğlunun doğa ile etkileşiminin tahmin edilebilirliğine delil teşkil eden bu üç teori, günümüze kadar değişmeden ulaşmıştır.

Demek ki Euclid’in uzay kavramında tanımladığı mekân, Hume’nin nedensellik kavramını tanımlaması Newton’un hareket kavramlarını açıklayarak ulaştığı formüller ile tescil edilmesi günümüze kadar gelen epistemolojik bir bütünlük arz eder.   

O halde Euclid’in uzay kavramı mekân, buradaki eylemlerin, tetikleyen (stimüle) nedensellik ve sonuçta bir olay ya da şeylerin hareket geçmesi insan davranışlarını inceleyen bilim dalı olan psikoloji ile ilişkilidir.

Bütün bu davranışların tanımlanabilmesi için bir mekân, nedensellik ve sonuçta hareketin oluşturduğu olaylar zinciri insan davranışlarındaki bu psikolojik tanımlamaları çevresinde gelişen bütün olaylara uygulanabilecek bilimselliğe sahiptir.

Yaşanmış her olayda bir mekân, burada oluşan bir dizi nedensellik ve sonuçta bunların ortaya çıkardığı her şey ve olay, bu kapsamda Euclid, Newton ve Hume’nin tanımlamaları kapsamında davranış psikolojisine neden olacak sonuçları ortaya çıkarması olarak bilinir.   

Buna psikolojinin doğa bilimlerinden yararlanma modeli denilir ve insan davranış modeli bu tanımlamalar üzerine oturtulur.  

İnsanlar bu modelden hareket ederek kognitif ya da aklın hükmedeceği sonuçlara ulaşabilir.

Olaylar ‘nedenlerinin’ bilinmesi ile ‘anlam’ kazanarak ‘akıl’ ile anlaşılır ve çözülür.  

Bundan dolayı ‘nedeni bilinmeyen hiçbir şeyin akıl ile izah edilmesi mümkün değildir.’

ARKEOTEKNO