SARIKAMIŞ HAREKÂTINDA DOKUZUNU GÜNE DOĞRU: 30 ARALIK 1914

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Elektronik Mühendisi (MSc.)

Bir gün önce 25 Aralık 1914 tarihinde Rus topçusu yapılmayan taarruz ve bir türlü gelmeyen Osmanlı 10. Kolordusu olmaksızın yaptığı saldırılar sonucunda Ruslar da büyük kayıplar veriyorlardı.

Cephenin tam ortasında bulunan Osmanlı III. Ordu 9. Kolordu komutanı genel taarruzun bir gün sonra yapılmasını Başkomutan Vekiline iletiyordu.

Fevzi Çakmak, Alman Yarbay Felix Guze, Şerif Köprülü, Aziz Sami İlter hatta Rus Albay Maslofski 26 Aralık tarihinde Osmanlı kuvvetlerinin neden taarruz yapmadıklarını eğer yapmış olsalardı Sarıkamış’ın mutlaka alınacağını söylemişlerdi.

Osmanlı 10. Kolordusu hala Alahuekber Dağlarını aşmaya çalışıyordu. Yoğun çatışmaların devam ettiği Başkomutan vekilinin de bulunduğu 9. Kolordu cephesine diğer Rus birlikleri kaydırılıyordu ama Sarıkamış yönünde 28 Aralık 1914 tarihinde Rus askerlerinin çekilme niyetlerinin olduğu anlaşılıyordu. Taarruz için tam zamanıydı ancak Osmanlı askeri ya donmuş ya da şehit olmuştu.

Osmanlı askerinin mukadderatı ana cephede savaşan 9. Kolordu bir türlü ana cepheye intikal edemeyen ve taarruz için Allahuekber Dağları’nı aşmaya çalışan 10. Kolordu ve süngü hücumu ile de olsa Sarıkamış’a ilerlemeye çalışan  11. Kolordular arasındaki az sayıdaki asker ve teçhizat ile yapılan irtibat ve haberleşmeye bağlı olarak aynı zamanda lojistik desteği olmayan bir Osmanlı Ordusu karşısında sürekli takviye alan Rus Ordusunun  ne yapacağına bağlıydı.

Nihayet 29 Aralık 1914 tarihinde yolu 100 Km uzatarak 4 günlük bir gecikme ile harekât planına uymayan 10. Kolordu Sarıkamış önlerine gelmişti.

Buna rağmen yorgun ve bitkin 10. Kolordu Bardız’da güçlü bir şekilde savaşıyordu, Sarıkamış’ta düşman kuvvetlerinin az olduğu haberi üzerine süngü hücumu dahi yapıyorlardı. Alay seviyesinde yer yer başarılar elde edilmesine rağmen Osmanlı askeri birliklerine bağlı değişik Kolordu ve Tümendeki askerler birbirlerine karışmış ve savaş alanındaki askeri disiplin kaybedilmişi.

 

 

Bütün bunlara rağmen birbirlerini tanımadıkları için Osmanlı Ordusu’nun 32. Tümeni ile Oltu önlerinde 4 saat birbirlerine ile yanlışlıkla çarpıştıktan sonra ancak süngü savaşına geçilmesi ile birbirlerini tanıyarak kucaklaşan 31. Tümen komutanı, esir aldıkları bir Rus Gürcü Müslüman subayı olan Kutaledze’nin daha önce ‘Siz bu giysilerle bu çarıklarla nereye gidiyorsunuz? İleride müthiş bir kış var.” diye [1]  Türkçe konuşarak uyarmasına rağmen 600 askerle birlikte Sarıkamış’a bir gece hücumu ile süngü savaşı yaparak girmiş ancak bilmedikleri sokaklarda kaybolan Osmanlı askeri aç olduğu için emir verilmeden dağıldıkları için akabinde Rus askerinin sert direnişi ile karşılanınca kenti terk etmişti.

Osmanlı askeri takviye almadan karşısında tam teçhizatlı bir ordu ile Sarıkamış Harekâtının başladığı 9. gün olan 30 Aralık 1914 tarihine doğru taarruz taktik ve stratejisi amaçlı bir harekâttan karşısındaki ordu tarafından kuşatılmaya doğru hızla ilerliyordu.  

30 Aralık 1914 (bugün) Rus Ordusu obüs topları ve tahrip bombaları ile takviye edilmiş bu tahrip bombaları ve dinamitlerinin patlatılması sonucunda bir Osmanlı 87. Alay Komutanı’da yaralı olarak Ruslar tarafından ele geçirilmişti. Karargahın bulunduğu 9. Kolordu cephesinde ise üç alay komutanı şehit düşmüş Sarıkamış’taki Rus hastanesine kaldırılan yaralı 87. Alay Komutanı ile birlikte Osmanlı III. Ordusunda 4 subay şehit olmuştu.

Harbiye’den hocası III. Ordu Komutanı’nı görevden alan ve Ordu’ya vekâlet eden Başkomutan Vekili Enver Paşa, 9. Kolordu cephesinde bu olumsuz gelişmeler üzerine savaşın onuncu günü 31 Aralık 1914 tarihinde karargâhını Divik Köyü'nde bulunan 10. Kolordu Merkezine taşımaya başlayacaktı. 

ARKEOTEKNO 

[1] http://www.karsmanset.com/haber/prof-dr-cihat-goktepe-5789.htm

[2] http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1973/20623.pdf

[3] Yavuz Gölbaşı, Sarıkamış Düş-Tü, Türkiye İş Bankası Yayınları