BİR KİTAP

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Elektronik Mühendisi (MSc.)

Yeni çıkan kitabımın adı:

‘Karadeniz Neden Pontus Değildir? Birinci Dünya Savaşında Gümüşhane ve Hafız Mehmet’

Kitabın içeriği Pontus adının nereden geldiği, neyi kapsadığı, bu adın bölge ile olan ilişkisi nedir sorularına cevap ararken Kafkaslardan Anadolu’ya Karadeniz üzerinden giren Pelasg/Luvi  ve Etrüsklerin Orta Asya kökenlerinin neden fazla incelenmediği ve bu iki topluluğun da Avrupa medeniyetlerinin dayandığı iddia edilen Grek ve Roma efsanelerine kaynak teşkil ettiğine kadar uzanan bir yelpazede kanıta dayanmayan hiçbir bilginin bende yer edinmesi mümkün olmayan bir arkeolog inadı ile konuyu derinlemesine kadar araştırarak ortaya koymaya çalıştım.  

Bu nedenle belki bilinen belki de bilinmek istenmeyen belki de gerek mi var bunları bilmeye denilen yaklaşımlara karşı bu konuları referansları ile birlikte ortaya koymanın mutluluğunu yaşadım.

Doğu Karadeniz’in eşsiz coğrafyasında özellikle tarihte Karadeniz’in kilidi olarak tanımladığım Gümüşhane ili merkez olmak üzere yöremizin tabiri ile geriye doğru uzun bir zamanı belirten ‘teee…’ Hititler, Kaşkalar, Hayaşalılar ve Hitit sonrası Anadolu’da kurulan Tabal Krallıklarının ardılları olan yakın tarihimizde adına kendilerinin ne aidiyat ne de kimlik olarak içinde görmedikleri ve günümüz propagandaları ile yapılan yanlış değerlendirmelerden başlayarak gerçek kimliklerini kanıtları ile birlikte inceledim.  

Gümüşhane ve yöresindeki Türkmen topluluklarının gezilerinde bölgede var olan sosyo-ekonomik yapı ve yaşam bölgenin I. Dünya Savaşı’nda oynadığı rol içinde Osmanlı vatandaşı Rum ve Ermeni topluluklarının durumu ve bölgeye bu toplulukları kışkırtmak üzere gelen yabancılar, Osmanlı Devleti’nin 1821-1922 yılları arasında adeta soykırıma uğrayan 5 milyonu aşkın Osmanlı vatandaşının neden hiç konuşulmadığı ve ilk Türk Tayyarecisi Vecihi Hürkuş’un Gümüşhane ve Erzincan semalarını korurken uçağının düştüğünü ve Azerbaycan’daki Nargin Adası’na götürülerek buradan nasıl firar ettiğini, nihayet bir Kıpçaklardan kalan bir adlandırma olarak ‘Urusların’ 1916 yılında bölgeyi nasıl işgal ettiği üzerinde duruldu.

Bölgenin kaynadığı yıllarda tehcire kadar giden süreçte devlete başkaldırmanın sonucunu Osmanlı vatandaşı Ermenilerin kendi politikacılarının ağzından pişmanlıkları olarak ortaya konulmuş, buna neden olan olaylar tek tek açıklanmış bu arada Fransız ünlü yazar Piyer Loti’nin bu başkaldırmada yazdığı  ilginç değerlendirmelerine yer verilmiştir.

Bütün bu iyi niyetlere rağmen Gümüşhaneli Hafız Mehmet,  işgal zamanında Gümüşhanelilerin ‘Eskişeher’ diye adlandırdıkları günümüzdeki bölgeye taşınmadan önceki yerleşim yeri olan kilise mugannileri ve cami ezanlarının birbirine karıştığı Süleymaniye Mahallesindeki cami imamı Mevlüt Efendi’nin kıldıracağı Cuma namazına 25 Ağustos 1916 tarihinde bir Cuma günü giderken Ermeni komitacılar tarafından şehit edilmesinin nedenleri ve işgal kuvvetlerinin çekilmesi ile bölgede yaşananlar değerlendirilmiştir.

Gümüşhane sınırlarından doğarak Tirebolu’da Karadeniz’e dökülen ve aktığı vadisinde bir kültür abidesine sahip olarak 160 Km lik uzunluğundaki Harşit Çayı’nın ve Vadisinin Türk tarihinin içinde oynadığı tarihsel rol, Kurtuluş Savaşı’na giden süreci bölgede işgal güçlerine karşı direnmenin timsali olması olarak bilinir.

Bölgedeki yerel halkın oynadığı bu tarihi rol Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktıktan sonra daha sonra yapılacak Erzurum ve Sivas Kongrelerine de giden süreç içinde değerlendirilmiştir.

Bu kitabın yayınlanmasında katkıları olan Hitabevi Yayınları sahibi Erdal Eş Bey’e ve kitabın sayfa tasarımını yapan Ahmet Hayta Bey'e teşekkür ederim. Gümüşhane ilinin seçkin yazarlarından gümüşhanedenhaber.com sitesinin genel yayın yönetmeni, eski Milli Eğitim Müdür yardımcısı ve eski Kent Konseyi Başkanı Hasan Pir Bey’ e göndermiş olduğum kitabım, ilk kez okunarak değerlendirilmiştir, kendilerine teşekkür ediyorum.  

 
İÇİNDEKİLER
 

Yazar Hakkında................................................................................ 

Önsöz................................................................................................ 

Karadeniz neden Pontus değildir?.................................................... 

Azzi Hayaşa’dan Kıpçaklara Karadeniz ve Gümüşhane..................

Kastilya Elçisi Ruy Gonzales de Clavijo ve Gümüşhane............... 

Fransız Ressam Deyrolle, Santalı Kourtidis’in Evinde.................. 

Avustralyalı Plevne Ryan’ın Gümüşhane Seyahati (1877)............ 

Kadim Kadırga Yaylasında Otçu Göçü Geleneği.......................... 

Osmanlı Devleti 1914 .................................................................... 

Sarıkamış Harekâtı 21 Aralık 1914 - 8 Ocak 1915 ....................... 

Nargin Adası Esirleri 6 Ocak 1915................................................ 

Ve Uruslar Geldi............................................................................. 

Sevk ve İskân Kanunu (Tehcir, 27 Mayıs 1915)........................... 

Paylaşılamayan Bir Urartu Kazanı................................................. 

Pierre Loti ve Osmanlı Devleti ...................................................... 

İşgal, 19 Temmuz 1916 ve Öncesi ................................................ 

Hafız Mehmet ................................................................................ 

Dede Ye, Ye Dede, Ye Mevlüt Hoca ............................................ 

Atlı Tahsildar Rahmi Efendi .........................................................

Gümüşhane Hudura Köyü ve Süleymaniye Mahallesi ................. 

Hafız Mehmet’in Şehadeti (25 Ağustos 1916)............................... 

Mütareke Günleri ........................................................................... 

Karadeniz’i Kurtaran ‘Harşit Çayı’ .............................................. 

Ve Kurtuluş (Gümüşhane) ............................................................. 

Mustafa Kemal Paşa ve Doğu Karadeniz ...................................... 

Genel Bibliyografya....................................................................... 

Resimler ......................................................................................... 

Dizin............................................................................................... 

 

Ülkemiz ve Gümüşhane'miz için hayırlı olmasını dilerim.

ARKEOTEKNO