ÇAKA BEY ANITI ÇEŞME / İZMİR
Orta Asya steplerinden at üstünde Anadolu' ya kadar uzanan yol boyunca bozkırlardan gelen nomadik Türkler, ilk kez Çaka Bey zamanında denizde var olmaya başladılar ve savaştılar. Bu durum Bizanslıları oldukça şaşırtmıştı. Bu hamle, Issık Gölü' nden sonra Orta Asya Türklerinin su ile ikinci imtihanı olmuştu.
Ancak Anadolu beylikleri arasındaki geleneksel çekişmeler burada da ortaya çıktı. Bunun en büyük örneği Türk boyları arasındaki rekabete kurban giden Çaka Bey'in, kendi damadı I.Kılıç Arslan tarafından katledilmesidir.
Malazgirt savaşı (1071) ile başlayan ve Anadolu'ya gelmekte olan Türkmen boylarının birbirlerine karşı entrika çevirmeleri İstanbul'un fethini 400 yıl geciktirdiği bu dersten alınan bir sonuç olarak tarihe yazılmıştır.Bu nedenle Çaka Bey'in ölümü çok önemli bir olay olarak tarihteki yerini almıştır.
Türk tarihinin ilk Amirali olarak bilinen ve Bizanslılara karşı ilk deniz savaşını kazanan Çaka Bey' in nasıl öldüğüne dair yanlış bilgiler anıtlarda, müzelerde, kitaplarda ve tur kitaplarında yazılıyor. Bu bilgileri arasında tutarsızlıklar var.
İzmir'in Çeşme ilçesinde bulunan kaledeki mermer levha üzerindeki kitabede Çaka Bey'in Çeşme'de şehit düştüğü yazılıyor. (ö.1096)
ÇAKA İZMİR BEYLİĞİ
Tarihi kaynaklara göre ise (2) Abidos (Çanakkale) kuşatması sırasında damadı olan Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan, Çaka Bey'i Selçukluların o zaman ki başkenti olan İznik'e çağırmıştır. Damadın kayınpederini ayağına çağırması eski Türk geleneklerine uymasa da Çaka Bey bir baba gibi karşılanacağını ümit ederek damadının bu davetine icabet etmiş ve O'nun ayağına kadar gitmiştir. O'nun öldürüleceğini düşünen uç komutanlardan Ersagun Bey ise buraya gitmemesi için adeta çırpınmış ancak bunu önleyememiş. İşte Selçuklu Devleti ile Bizanslılar arasındaki ittifaktan haberi olmayan Çaka Bey', damadı I. Kılıç Arslan, tarafından verilen ziyafet sırasında öldürülmüştü. (ö.1096)
Çaka Bey ile ilgili yazılan arihi romanlarda 'Sultan' ın (I. Kılıç Arslan) işaretiyle yemeklerini yemeye başladılar. Yemeklerini yerken, yanındakiler ile sohbete başlamıştı...Vücudunda bazı değişiklikler hissetti. Ancak bu halini yediği yemeklerin ağırlığına verdi. Belli ki zehirlenmişti. Meydana gelen bu ani değişiklik üzerinde yorum yapmasına bile fırsat bulamadı. Bu dev cüsseli koca gövdeli adam, oracıkta kendi iradesi dışına çıktığı için vücudunun kontrolünü birden kaybetti. Olduğu yerde yığıldı kaldı.(ö.1097)
İLK TÜRK AMİRALİ ÇAKA BEY
Çaka Bey ile ilgili yazılan bir başka tarihi romanda I. Kılıç Arslan'ın yanındaki bir 'besleme' hançeri Çaka Bey'in sırtına saplaması ile öldürülmüştü. Çaka Bey'in aynı zamanda bir darbeye karışıp Bizans Kralı Komnensos'un iktidara gelmesine neden olan bir ekibin içinde olduğu ayrıca bir doktor olarak tarihi notlar tutan Bizans Prensesi Anna'nın babası Kral Komnensos'un tedavisi ile de uzun bir süre ilgilendiği anlatılır. Prenses ile daha önce Bizans saraylarında yaşamış olduğu büyük bir aşka rağmen Prensesin Sakız Adasına giden gemisine saldırması Çaka Bey'e karşı olan nefret ve kin dolu yaklaşımından bahsedilir.
Bütün bu olaylar Türkler' in Orta Asya'dan bu yana denizde var olmaya başlamalarının işareti oldu...
Çaka Bey ise tarihte ilk Türk Amiralı olarak yerini aldı....
Denizcilikte devletlerin kendi limanlarına hakim olması anlamında kullanılan Fransızca (cabotage) kelimesi Türkçe'ye de girmiş ve 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe giren bir yasa ile kabotaj hakkı Türk kanunları ile hüküm altına alınmıştır.
Kanuna göre;
“Türkiye Limanları ve sahilleri arasında yük ve yolcu taşınması ile kılavuzluk ve römorkaj hizmetleri, Türk Vatandaşları ve Türk Bayrağı taşıyan gemilerce yapılır”
hükmü getirilmiştir.
Daha önceden yabancılara açık olan bu faaliyetlerin bundan böyle sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yapabileceği belirtilmiştir.1 Temmuz Türkiye'de Denizcilik ve Kabotaj Bayramı olarak kutlanır.
Atatürk, 1937 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi' nin açılışında "...Denizcilik sadece ulaştırma işi değil, iktisadi iş olarak anlaşılacak ve tersaneler, gemiler, limanlar ve iskeleler inşa edilecek, deniz sporları kulüpleri kurulacak ve korunup geliştirilecektir. Çünkü: Toprakların ucu deniz olan bir ulusun sınırını, halkının kudret ve yeteneğinin hududu çizer. En uygun coğrafi konumda ve üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye; endüstrisi, ticareti ve sporu ile en ileri bir denizci ulus yetiştirmek yeteneğindedir. Bu yetenekten yararlanmasını bilmeliyiz. Denizciliği Türk'ün büyük ulusal ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız..."
konuşması ile denizciliğin ne kadar önemli olduğuna vurgu yapar.
Çaka Bey ile başlayan Türklerin denizcilik tarihi O' nun ve deniz şehitlerimizin bir kez daha rahmet ile anılmasına vesile olacak şekilde denizlerimize her yönüyle hakim olabilmenin gerçekleşmesi dileği ile.....
ARKEOTEKNO
(1) Mısırolog David O'connor, New York Üniversitesi, ABD
(2) Bu bölüm Wikipedia dan alınmıştır. Wikipedia sayfasındaki bu bilgiler Prof. Dr. Halil İnalcık' a atıfta bulunularak yazılmıştır. Ayrıca http://www.yolcumisali.com/2015/03/izmiri-fetheden-bizans-titreten-turk-caka-bey-halil-inalcik.html a da bakılabilir.
Sayfa Yorumları (1)
Murat Atak
Teşekkürler Vedat beyciğim
Yorum Bırakın