SARIKAMIŞ’TA TARRUZUN SONA ERDİĞİ GÜN 6 OCAK 1915

Çarlık Rus Kafkas Ordusu’nun geriye çekilme taktiğini ‘geriye çekilme’ olarak algılayan Osmanlı Subayları yanılmıştı.

Çar’ın Rus Kafkas Ordusu geri çekilme taktiğini anlayamayan Osmanlı Ordusu’na karşı ileri taarruz harekâtına başlamıştı.

Bunun üzerine III. Ordu Karargâhı’nın bulunduğu Divik boşaltılmış Bardız’a taşınmıştı. (4 Ocak 1915)

Bir gün sonra Bardız Köyü de boşaltılmış Çatak üzerinden Zivin Köyüne doğru geriye doğru çekilme işlemi devam ediyordu. (5 Ocak 1915)

III. Ordu Komutanı Enver Paşa ‘nın karargâhı kaybedilen bölgelerden geriye doğru çekilmeye devam ediyordu ve bugün 6 Ocak 1915 tarihiydi ve Zivin Köyünden de Hedik köyüne doğru karargâh taşınmaya başlanmıştı.

Enver Paşa, Galip Paşa’dan 11. Kolordu’nun da taarruz edemeyeceğini öğrenmişti.

Osmanlı III. Ordusu’nun komutanı olan Hasan İzzet Paşa’nın harekâtın başladığı gün 22 Aralık 1914 tarihinden önce Kasım ayındaki Köprüköy ve Azap Muharebelerindeki başarısını sürdürerek Rus Ordusu üzerine saldırmış olsaydı ve Erzurum’a geriye doğru çekilmeseydi belki de biz hiçbir zaman bu Sarıkamış faciasından bahsetmeyecektik. Hatta 11. Kolordu komutanın da ‘geriye çekilemeyelim, taarruz yapalım’ şeklindeki uyarılarının dikkate alınmadığı anlaşılan bu plansızlık üzerine Enver Paşa’nın da bizzat III. Ordu’nun komutanlığını kendi üzerine alması bu taarruzun kırılma noktası olmuştur.

11. Kolordu Komutanı Galip Paşa da “ Enver Paşa Köprüköyü’ne geldi… Alman Bronsart Paşa da yanında idi… Paşam, dedim, yol yok. Kar fazla. İklim arızalı. Muharebe vasıtasından mahrumuz. Askerin iaşesi yolunda değil. Hele giyim hiç yok. Menzil işlemiyor! Bu şartlar altında yapılacak taarruzdan, şimdilik bir fayda beklenemez. Harekâtın yaza tehiri fikrimce münasip olurdu.” Diye önerilerde bulunur ama bu görüşleri komuta heyeti tarafından dikkate alınmaz.

Sarıkamış’ta 22 Aralık 1914 tarihinde başlayan taarruzun 6 Ocak 1915 tarihinde bir facia haline dönüştüğü anlaşılmıştı.  

Artık Osmanlı III. Ordusu’nun burada kalması için hiçbir neden kalmamıştı.

Bu durumda Ordu Komutanı Enver Paşa’nın da artık cephede kalmasının bir anlamı kalmamıştı.

Kritik görevlerde Alman subaylarının da harekâtta aldığı etkili kararlar ve Osmanlı III. Ordusu’nun 9, 10 ve 11. Kolorduları arasındaki koordinasyonsuzluk ve özellikle mevsim koşulları ve birçok farklı nedenin rol oynadığı facianın yaşandığı harekât sona ermişti.

ARKEOTEKNO