GÖBEKLİTEPE KÜLTÜR VE MEDENİYET

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Y. Mühendis

Yirminci yüzyılın en önemli tartışması olan ve bize 'hars' olarak bir ara medeniyet ile aynı anlamda kullanılan ancak daha sonra aynı olmadığından ayrı anlamlar taşıdığı anlaşılan 'kültür' kelimesi esas anlamı olarak 'ekip-biçme' anlamında  Latince kökenli bir kelimedir. Birincisinin uluslararası ikincisinin milli olması medeniyet ve kültür arasındaki anlam farklılığını ortaya koyuyorsa da daha sonra her ikisinin de evrensel değerlere ait olması gerektiği üzerinde fikir birliğine varılmıştır. Medeniyet ve kültür arasındaki çatışma insanlığın başlangıcından bugüne kadar bitmeyecek bir senfoni olarak devam ediyor.

Arkeolojik açıdan yaşam biçimleri ya da günümüze kadar ulaşan eserleri ile 'etken' olan Mezopotamya ve Yakın Doğu toplumlarının 'edilgen' yöntem ve kurallara göre araştırılıyor olması kültür ve medeniyetin sahiplenilmesi anlamında önemli bir sorundur. Edilgenlik, bu alanda uluslararası seviyede yapılan bütün çalışmaların sonuçlarının ulusal toplum yapısını etkilemesi ve diğer ulusların kabul ettikleri fikirler çerçevesinde işgale uğraması ve kabul edilmesi anlamına gelir.

Sonuç olarak bu uluslararası kabullere 'medeniyet' ulusal kabullere ise 'kültür' deniliyor. Birinin diğerine galebe çalması 'kültürel işgal' olarak adlandırılıyor.   

Mühendislikte çok kullandığımız matematiksel ispatlama yöntemlerinden bir tanesi 'tüme varım' gibi  'tümden gelim' yöntemi içinde tanımlanan dolaylı ispat yöntemi olarak 'olmayana ergi yöntemi' olmayan bir şeyi varmış gibi farz edilir sonra buradan hareketle önerme ispat edilir. Diğer dolaylı ispatlama yöntemleri içinde ise çelişki yöntemi ve aksine örnek verme yöntemleri bir şeyin doğruluğunu ispatlamak için kullanılır. Çelişki yönteminde ortaya konulan fikirlerle çelişki arz eden hususlar ortaya konularak doğruya ulaşılır, aksine örnek verme yönteminde ise ortaya konulan görüşün tam aksi olacak bir fikir ileriye sürersiniz ve sonuçta doğruya ulaşırsınız.

Yukarıda bahsettiğim ispat yöntemleri matematikte kesinlik sağlıyor olsa da sosyal bilimlerde bu yöntemlerin bizi her zaman doğru sonuçlara ulaştıracağı kesin olarak söylenemez.

Ancak günümüzde Göbeklitepe tartışmaları bu durumla tipik bir örnek olarak verilebilir. Diğer bir deyişle yanlışın doğruluğunu ispatlayarak gerçeğe ulaşmak.

DENEB YILDIZI VE GÖBEKLİTEPE [1]

Birçok yazımda eğer arkeolojik olarak Göbeklitepe için ortaya bir görüş konulmaz ise uluslararası alanda kitapları milyonlar satmakta olan Hancock, Collins gibi birçok yazarın ve de kitaplarını çeviren birçok yazarın görüşleri geçmişte olduğu gibi İskitleri, Etrüskleri bilinmez bir millet (?) olduğunu yazanların seviyesinde olarak O'nların kim olduklarını hala tartışan bir hatalı yanlış tarih yazımının görüşleri içinde kendimizi bulabiliriz.

Göbeklitepe tapınak ya da değil, kamu binaları ya da değil, inanç veya din vardı veya değil gibi yaklaşımlar yukarıda örneğini verdiğim matematikteki dolaylı ispat yöntemleri kullanılarak doğruya varılabilir ise de uluslararası alanda Göbeklitepe'yi istedikleri gibi yorumlayanların, hatta Aborginler inşaa ettiler sonra Avustralya'ya göç ettiler gibi fikirlere rağmen hala içinde bulunduğumuz yılın sonuna doğru gelmekte olduğumuz bugünlerde bu yılın Göbeklitepe yılı olarak ilan edilmesine rağmen ortaya bir Göbeklitepe yaklaşımı konulamadı.

Yapılması gerekenler arasında tanıtıma yönelik yerel ve bölgesel çalışmaların yanısıra uluslararası düzeyde ses getirecek büyük bir Göbeklitepe konferansı ya da sempozyumu düzenlemek ve bu alanda uluslararası alanda ileriye sürülenlere karşı Göbeklitepe'nin 'ne olması gerektiğini' ortaya koyarak çok miktarda yabancı dilde yayın yapmak olmalıydı.

Uluslararası resmi arkeolojide birçok kurumun ya da devletin kabul ettiği resmi görüş olarak; Hurriler, Troyalılar, Etrüskler, İskitler, Urartular... gibi toplulukların bizim bildiğimiz resmi arkeoloji ve tarih bilgilerinden değişik bilgilere sahip olduğunu bilen bir kişi olarak uluslararası camianın aynı yaklaşımı Göbeklitepe için de gerçekleştirmek üzere olduğunu bilmemiz gerekiyor.

Bir önermenin yanlışlığının doğrulanması aksi önermenin (varsa?) kesinlikle doğru olduğu anlamına gelmez.

ARKEOTEKNO

[1] http://www.arkeotekno.com/pg_367_gobeklitepenin-kozmik-baglantisi-var-mi