SARIKAMIŞ’TA ALMAN NÜFUZU VE KRUVAZÖRLER

Bir tarafta Sultan V. Mehmet ve muhafazakârlar, diğer tarafta Enver Paşa'nın grubu vardı. Ancak bir konuda anlaşmışlardı ve Rusya Kafkasya’dan atılmalıydı.

Önlem olarak Osmanlılar İngilizlerden filolarını, Almanlardan da ordularını modernize etmelerini istemişlerdi.

Ancak Almanya ile Fransa 3 Ağustos 1914 tarihinde karşılıklı olarak birbirlerine savaş ilan etmişlerdi.  

Bu ikilem içinde kalan Osmanlı Padişaı Sultan V. Reşat tarafsızlık istiyordu.  

İngiltere Osmanlıların sipariş verdiği Dreadnought sınıfı gemileri vermedi ve bu gemileri Fransa’yı Almanların elindeki Goeben’den korumak üzere kullanmaya karar verdi.

Dretnotlarının inşası bitmiş ve hatta gemileri teslim almak üzere İngiltere’ye giden Rauf Orbay’a İngiliz hükümeti gemilerin teslim edilmeyeceğini bildirmişti.

Buna rağmen 2 Ağustos 1914 tarihinde Almanlar ile gizli bir anlaşma imzalayan Osmanlılar aynı tarihlerde Goeben adlı zırhlının İtalya’daki  Messina'dan kömür alarak ardından ona eşlik eden kruvazör SMS Breslau ile Fransız Kuzey Afrika limanları Bone ve Philippeville'i bombalayarak Osmanlı karasularına ilerlemekte olduğundan haberi yoktu.

Almanlar ile imzalanan gizli anlaşma hemen etkisini gösterir.  

Osmanlı Genelkurmay Başkanı Alman Bronsart Paşa olur.[1]  

Aynı zamanda Harbiye’den hocası da olan Osmanlı 3. Ordu komutanı Hasan İzzet Paşa,  Sarıkamış harekâtının başlamasına günler kala istifa etmiş sonrasında Enver Paşa 3. Ordunun komutasını kendi üzerine almıştı.

Osmanlı 3. Ordusu’nun kurmay başkanı Alman Yarbay Felix Guze’dir.

Felix Guze, Sarıkamış Taarruzu öncesinde kazanılan Köprüköy-Hasankale çatışmalarında geriye çekilme önerisini ısrarla savunan ancak 11. Kolordu Komutan Galip Paşa’nın karargâha gelmesi ile bu kararın geriye alınarak ileri taarruz emrini imzalatmak isteyen bir kurmay başkanıydı…  

Tannenberg Muharebesi ile zafer sarhoşu olan Almanya, 23–30 Ağustos 1914 tarihinde yapılan bu harekât ile Ruslara karşı büyük bir zafer kazanmıştı ama 6-12 Eylül 1914 tarihlerinde Marne Muharebesi’nde Fransa- İngiltere kuvvetlerine yenilir. Avusturya-Macaristan ittifakı ise Rusya karşısında yenilir.  

Osmanlı ordusunun bu koşullar altında ayakta kalabilmesi için kesinlikle Alman yardımına gerek vardı.

Osmanlı 3. Ordusuna bu yardımlar yapılmadığı gibi ikmal yolları son derece kısıtlı ve tehlike altındaydı.

GOEBEN (YAVUZ) OSMANLI KARASULARINA GİRİŞ MACERASI

Bunun üzerine Almanlar Osmanlı tarafından kömürle çalışan Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli) adlı gemilerin Çanakkale Boğazı’ndan girmesine müsaade etti. [2]

Gemilerin 80 Milyon Mark’a Osmanlılara satıldığını Alman hükümeti ilan etti.  

Yavuz ve Midilli adlı bu Alman gemileri Osmanlı bayrağı altında 11 parça Osmanlı gemisi ile 29/30 Ekim gecesi Çarlık Rusya’sının Odessa, Sivastopol ve Novorossisk limanlarını bombalamıştı.

 

Yavuz (Goeben) kruvaözü çok amaçlı toplarının namluları arasında kaldırılarak yüklenen kısmen sökülmüş bir Türk uçağının yüklenmesi.

Enver Paşa bu gemilerin komutanı Alman Souchon’a gemilere saldırı olduğuna dair açıklama yapmasını ister ama bu açıklama Souchon tarafından yapılmaz.   

İşte bu gelişmeler üzerine Çarlık Rusya’sı Osmanlı devletine 2 Kasım 1914 tarihinde savaş ilan eder.

Osmanlı 3. Ordusunun sınırı aşarak Osmanlı topraklarına giren Çar Ordusunu Kafkas sınırında meşgul etmesi bizzat Almanlar tarafından istenirken bir yandan da bu iki gemi ile Osmanlı bayrağı altında Karadeniz’de Rus savaş gemileri ile çatışmalar aylarca devam eder.

Yani bir yandan Sarıkamış Harekâtı devam ederken bir yandan da Karadeniz’de gemilerin çarpışmaları ve bombalamalar devam ediyordu.

Bu iki gemi ilerleyen yıllarda da Osmanlı’nın sonunu da getirecek tarihi bir rol oynamış ve daha sonraki yıllarda basında çıkan yazılarda gemilerin bulundukları Sicilya’daki Messina Limanından hareket ederek Osmanlı karasularına girmelerine dair yanlış politikalardan bahsedilir. [3]

İşte bu ahval ve şerait içinde 30 Aralık 1914 sabahı Rus Ordusu'na obüs takviyesi yapılmış, Osmanlı 3. Ordusunun 11. Kolordusu isteksiz, 10 Kolordu ise 1800 asker 24 top ve 9. Kolordu ise toplam 22.000 piyadeden sadece 1000 asker kalacak şekilde taarruz etmeye çalışıyor ve üç seçkin alay komutanını şehit vermişti bile…[4]  

ARKEOTEKNO  

[1] Bronsart Paşa daha sonraki yıllarda Deutsche Allgemeine Zeitung gazetesi, No: 342, 24.07.1921, Sabah sayısı ekinde yayımlanan bir yazıda Talat Paşa’yı öldüren Tehliriyan davasında şahitlik yapmıştır. 

[2] Midilli kruvazörü Yavuz’a göre daha küçük olmasına rağmen başarılı hizmetler vermişken Yavuz zırhlısı 1938 yılında Atatürk’ün naaşını İstanbul’dan İzmit’e oradan da trenle Ankara’ya taşınmasında kullanılmıştı..

[3] 22 Ocak 1918 tarihli Times gazetesi

[4] Ali Agâh Bey, Sabit Bey, Lütfullah Bey

[5] https://gmic.co.uk/topic/18483-sms-goeben-1916-photos/page/2/