FRANSIZ PIERRE LOTİ VE OSMANLI DEVLETİ

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Y. Mühendis

Bizans İmparatoru II. Basileus'un (976-1025) Anadolu'da büyük zulmü ve tehcirinden kurtulmalarını sağlayan ve Malazgirt Savaşı'nda (1071) Bizanslılara duydukları kinden dolayı aynı saflarda oldukları Romen Diyojen'in savaş alanındaki ordusunu terk eden,

Selçuklu Sultanı Melikşah (1072-1092) için Ermeni tarihçi ve keşiş Urfalı (Edessa) Mateos'un 12. yüzyılda yazdığı gibi 'Melikşah'ın kalbi Hıristiyanlar için sevgi ve iyi niyetle doludur; İsa Mesih'in oğullarına çok iyi davrandı ve Ermeni halkına refah, barış ve mutluluk verdi."

Kılıç Arslan'ın ölümü sonrasında ise aynı tarihçinin bu kez "Kılıç Arslan'ın ölümü ile Hristiyanlar yüksek karakterli bir hayırsever olduğu için yas tuttu"

Ve nihayet Episkopos Hovakim'i 1461 yılında Bursa'dan İstanbul'a getirerek 'marhasa' unvanı verilmesini sağlayan Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet olmuştu...Daha sonraki yıllarda bu 'marhasa' lık unvanı (murahhas, delege) günümüzdeki 'patriklik' seviyesine çıkarılmıştı... 

 

                                                                                

                                                          PIERRE LOTI 

Asıl adı Louis Marie Julien Viaud olan Légion d’Honneur unvanlı Fransız Akademisi Üyesi ünlü yazar Pierre Loti (1850-1923), bazı Türk yazarların kendisi hakkında 'iyi niyetli olmadığı' düşüncelerine rağmen 1920 yılında L'Est de Paris adlı gazeteye gönderdiği bir makalede Türklerin, Avrupa'nın her türlü duygu kıtlığı nedeniyle ve Osmanlı Devleti'nin parçalarının üzerine çullanmış Avrupa halklarının aç gözlü politikalarına hizmet etmek üzere tam vaktinde ortaya çıkan ve ileriye sürülen Ermeni 'olaylarını' özellikle şüphe ile karşılayarak bunların arkasında Kırım Savaşı'ndan (1853-1856) bu yana Osmanlı karşıtlığı politikaları nedeniyle Avrupa Devletleri'nin suçunun çok fazla olduğunu yazmıştı.

Türklerin bu kadar akılsız olamayacaklarını yazan Loti, 1915 yılından çok önceleri başlayan 1896 yılındaki bir olayda Anadolu'nun bir şehrinde bir Fransa Konsolosluğu'nda olayları izlemek üzere terasa çıkan Fransız konsolosun arkasından atılan iki merminin kulaklarını sıyırması ile arkaya döndüğünde kendisine nişan almış Ermeni Osmanlı vatandaşını görür ve yakalanan bu kişinin ifadesinde 'bunu Türkler suçlansın ve Fransızlar Konsoloslarının ölümünden sonra onlara karşı ayaklansınlar diye yaptım' diyerek Osmanlı Devleti'ndeki isyan hareketlerinin genel stratejisini çizen bir ifade verir.

Avrupa basınında olayların gerçek yönlerini anlatan Milli Mücadele'ye destek veren yazıları sansürlenen Pierre Loti 'Türkler ne yaparsa yapsın Avrupa onları hep haksız bulacaktır' düşüncesine sahipti.  

İşte Selçuklulardan Osmanlıya kadar uzanan 800 senelik bir tarihsel hoşgörünün altında günümüzde ortaya atılan meselenin temelinde Pierre Loti'nin 1900 lü yılların başında anılarında yazmış olduğu bu fikriyat ve fiiliyat yatar.

NOT: Yazının ana resmi esir düşmüş bir Osmanlı subayını göstermektedir. Resmin Balkan Savaşları'nda çekildiği öneriliyorsa da nerede ve kim olduğu hala tartışmalıdır. Bu kahraman subayımızın resim çekilirken bulunduğu koşullara rağmen yüzünü eli ile kapatması bir gurur abidesi olarak tarihimizin şanlı sayfalarında yer aldığına delalet teşkil eder.

ARKEOTEKNO

[1] Hrant D. Andreasyan (Çevirmen), Urfalı Mateos Vekayi-Namesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162), Türk Tarih Kurumu)

[2] Pierre Loti'nin Mektupları ve Son Kitabı, Türkler ve Ermeniler, Nazmi Eroğlu, Bilge Kültür Sanat

[3] http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ermeni-kaynaklarina-gore-turk-yonetim-anlayisi/