TÜRK DİL BAYRAMI HANGİ TARİHTE KUTLANMALI?

Anadolu Selçuklu Devleti Moğol baskısı altındaydı. 

Anadolu'da yerleşik Türkmen Beylikleri ise  Selçuklulara sürekli isyan etmekteydi. 

Beylerbeyi Hatîroğlu Şerefeddin Karamanoğlu Mehmed Bey'e Kamereddin illeri olarak bilinen Ermenek, Mut, Silifke, Gülnar ve Anamur dolaylarının subaşılığını vermişti.

Karamanoğlu Mehmed Bey, bu nedenle 1276 yılında da Şerefeddin Bey safına katılmıştı. 

Kamereddin ilinin eski subaşısı Bedreddin İbrâhim, Karamanoğlu Mehmed Bey'e saldırınca büyük bir yenilgi ile alt edilmiş ve böylece Karamanoğullarının bölgedeki gücü artmıştı.

Memluk Sultanı I. Baybars Moğolları yenince Karamanoğlu Mehmed Bey, Kırım'da bulunmakta olan eski Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykâvus'un oğullarından Alâeddin Siyavuş'u (Cimri) yanına alarak önce Aksaray bölgesini kuşattı ancak daha sonra Konya'ya saldırdı.

Karamanoğlu Mehmed Bey'in hedefi Alâeddin Siyavuş'u Selçuklu tahtına oturtmaktı.

Konya şehri yapılan savaş sonucunda 14 Mayıs 1277 tarihinde Karamanoğlu Mehmed Bey'in eline geçti.  

Bu tarihten bir gün sonra yani 15 Mayıs 1277 tarihinde Alâeddin Siyavuş, Karamanoğlu tahtına oturdu.

Bu tarihten 4 gün sonra yani 19 Mayıs 1277 tarihinde Karamanoğlu Mehmed Bey vezirlik görevine getirildi.

Yapılan törenin ardından divan toplantısı yapıldı. 

İşte bu divan toplantısında alınan karar uyarınca

'devlet hizmetinde bulunanlarla ülkedeki taraftarların devlet merkezine gelmeleri için fermanlar yazıldı ve bundan böyle divanda, devlet dairelerinde, sarayda, eğlence toplantılarında, çevgân oynanan seyirlikte hiç kimsenin Türkçeden başka bir dil konuşmamasına karar verildi.'  

Demek ki bu ferman 19 Mayıs 1277 tarihinde yapılan divan toplantısı sonunda yayınlanmıştı. 

Halbuki aşağıdaki bilgiler açıklanmaya muhtaç bir konu olarak gündemini korumaktadır:   

Karamanoğlu Mehmet Bey'in fermanının ilanının Türk Dili Bayramı olarak kutlanmasına dair tarihlerde bulunan farklılıklardan bir tanesi Atatürk'ün emriyle toplanan ilk Türk Dili Kurultayı tarihi olan 26 Eylül 1932 tarihinde alınan karar uyarınca Türk Dili Bayramı olarak kutlanması diğeri ise Fuad Köprülü'nin 13 Mayıs 1277 tarihinde Karamanoğlu Mehmet Bey'in elimizde olmayan fermanına ait olduğu bilinen tarihtir.

Karamanoğlu Mehmet Bey'in vezir olarak görev yaptığı ve Selçuklu Sultanı olarak ilan edilen Alâeddin Siyavuş'un 15 Mayıs 1277 tarihinde divanı toplayarak 'Şimden gerü hiç kimesne kapuda ve divanda ve mecalis ve seyranda Türkî dilinden gayri dil söylemeyeler.’ şeklindeki karara Karamanoğlu Mehmet Bey'in de imza atmış olduğu ve Karamanoğlu Mehmet Bey'in bu kararı tek başına almadığı şeklindeki bilgidir.

Bütün bunlara rağmen 13 Mayıs 1277 tarihinin Türk Dili Bayramı olması için 15.01.2008 tarihinde TBMM ye bir kanun teklifi sunulmuştu.[2]

Şimdi Türk Dil Bayramı olarak önerilen tarihler: 

Kanun teklifinde bulunulduğu ve yazıldığı şekilde 13 Mayıs 1277 tarihine atfen 13 Mayıs [2]

Alâeddin Siyavuş'un tahta oturduğu tarih olan 15 Mayıs 1277 tarihinde hemen divan toplantısı yapıldıysa bu tarihe atfen fermanın yayınlandığı 15 Mayıs tarihi 

Karamanoğlu Mehmed Bey'in de 4 gün sonra vezir ilan edilmesi ile katıldığı divan toplantısının yapıldığı tarih olan 19 Mayıs 1277 tarihine atfen 19 Mayıs

Ve nihayet ilk Dil Kurultay tarihinin yapıldığı tarih olan 26 Eylül 1932 tarihine atfen 26 Eylül [2]

tarihlerinden en makul olanın Karamanoğlu Mehmed Bey'in vezir olarak ilan edildiği tarih olan 19 Mayıs tarihinin olması gerektiğidir. [F.Sümer]

19 Mayıs tarihi resmi kaynaklara göre Karamanoğlu Mehmed Bey'in vezir olarak ilan edildiği ve divan toplantısına katıldığı toplantı olması gerekliliğindendir. 

TDK'nın verdiği bilgi Faruk Sümer'in İslam Ansiklopedisi'nde yazdıpı metne göre doğru olamaz çünkü Türk Dili Bayramı olarak kutlanan 13 Mayıs tarihinde henüz Konya alınmamış, Alâeddin Siyavuş Seçuklu tahtına oturmamış , Karamanoğlu Mehmed Bey vezir olmamış ve divan toplantısı yapılmamış dolayısıyla ferman yayınlanmamıştır. 

Konya şehrine 14 Mayıs 1277 tarihinde girilmiştir. [F. Sümer]  Fermanın 14 Mayıs tarihinden önce yayınlanması mümkün olamaz.[1] 

Ancak bilinen tek gerçek olan ifadeler aşağıdaki şekilde olarak:  

'Şimden gerü hiç kimesne kapuda ve divanda ve mecalis ve seyranda Türkî dilinden gayri dil söylemeyeler.’

diyerek TÜRKÇE nin bugünlere gelmesini sağlayarak 1237 yılında YAYINLADIĞI FERMAN ile ORHUN ABİDELERİ' nin BENGÜ TAŞLARININ tarihi 732 yılından tam 505 yıl sonra benliğimiz, kimliğimiz, adımız olan TÜRK MİLLETİ adının bugünlere gelmesini sağlayan, Karamanoğlu sülalesinden bir de türbesinin bulunduğu, 1550 yılında KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN tarafından verilen emirle GÜMÜŞHANE ilinde yapılan ve halen çok bakımlı bir türbesi bulunan PİR AHMED’ e ve KARAMANOĞLU MEHMED BEY'e Cenâb- ı Allah'tan rahmetler niyaz ederim. 

ARKEOTEKNO  

[1] https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-bey-karamanoglu

[2] https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/dil-bayrami/