BEYİN TEMELLİ ÖĞRENMENİN ANALİZİ

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Y. Mühendis 

Beynimizdeki bellek ya da hafızamız duyusal (sensory) olarak üç tanedir. Tat alma ve koku bellekleri de beyinde yer alır.

Bunlar;  

Dokunmatik bellek: haptic memory

Görsel Bellek:  iconic memory , bilgiyi tutma süresi 150 milisaniye-2 saniye

İşitsel Bellek: ecoic memory , bilgiyi tutma süresi 250 milisaniye-2 saniye

Yukarıda verilen sürelerde duyusal bellek üzerinde olan bilgiler kısa süreli belleğe aktarılması gerekir ki duyular ile alınan bilgileri beyin işeyebilsin. Aksi takdirde beynin bellek kısmı çalışmaz ve herhangi bir bilgiyi hatırlayamayız.

 

Duyusal bellek olan 'sensory memory' den 'kısa süreli işleyen belleğe' yukarıdaki sürelerde aktarılması gereken bilgiler (dikkat, algı, duyumsama) burada ancak ve ancak 0.5-4 saniye tutulabilir.

Eğer 'dikkat' 'algı' 'duyumsama' olarak gelen bilgileri 0.5-4 saniye süresinde uzun süreli belleğe aktarılmazsa bilgiyi unuturuz ve kaybederiz.

Kısa süreli bellek tekrar ve tepki verme kavramlarına dayalı olarak tutulacak bilgiyi 0.5-4 saniye içinde kodlaması gerekir ve sonrasında uzun süreli belleğe aktarması öğrenmenin temelidir.

Bireylerin hatıralarını, anılarını içeren kişiler için önemli olan olayların saklandığı epizodik bellekte süre geçtikçe ya da zaman ilerledikce buradaki bilgilerin hatırlanması zorlaşabilir.

Genel kültür, kurallar, kavramlar ve genellemeler gibi çevresel etkilerin insan beyninde oluşturduğu bellek türü ise semantik bellek olarak adlandırılır.

Araba sürmedeki alışkanlıklar, yazı yazmadaki ya da gömleğimize manşet takarken ki alışkanlığımız ve becerimiz, ya da alış veriş yaptıktan sonra kredi kartımızın şifresini yazdıktan sonra kasiyerin sorumluluğunda olan ancak hiçbir sorumluluğumuz olmamasına rağmen bizim 'enter' tuşuna basmamız ise beynimizin işlemsel bellek kısmının üstlendiği görevlerdendir.

Beynin bilgisayar gibi değil ancak kimyasal modele dayalı olarak çalıştığı (Greenfield) açıklandığında bütün yukarıda saydığımız bellek ya da hafıza kayıtları dikkat, kodlama, depolama ve geri çağırma işlemleri de anatomik olarak yeniden tanımlanmaya gerek duyularak yeni öğrenme modelleri ortaya atıldı.    

 

Anlatma ile öğrenme hala piramidin en önemli halkasını oluşturan %90 ile en yüksek değere sahiptir. Derste öğrenmenin en düşük bir oranda olması ise gayet ilginç bir istatistiki değer olarak görülebilir.

Uzun süreli belleğimiz beynimizin ana bellek deposu olan hipokampüs bölgesinde işlevsel olurken, görsel belleğimiz kafatasımızın arkasında bulunan görsel (oksipital), işitsel belleğimiz beynin yan lobları olan temporal loblarda işlev görür.

İnsanda kaygı saygının düşmanıdır. Kaygı beynin ana deposu olan hipokampüsdeki uzun süreli bellek bilgilerinin geriye çağrılmamasına neden olan bir rahatsızlıktır. Önemli bir olay ya da sıklıkla kaygılı olmak örneğin öğrencilerin sınav stresi ile birleşince hipokampüs bilgileri çağrılamaz ve 'hatırlama' gerçekleşmez.

Bu değerlendirmeler bize virüs dolayısıyla yapılan uzaktan eğitimlerin de ne kadar önemli olduğunu hatırlatıyor. 

ARKEOTEKNO